راه کارهای تعادل میان کار و خانواده

نویسنده: علیا حیات

مقدمه

در قرن ۲۱ یکی از مشکلات که دامنگیر مشاغلین شده و حتی میشه گفت به یک دغدغه ی ذهنی مبدل شده، عدم تعادل میان کار و خانواده است که از یک طرف منجر به بروز مشکلات و اختلافات خانوادگی گریده و از سوی دیگر سبب عدم تمرکز کاری شده است در این مقاله، نظر انداز کوتاه به عوارض عدم تعادل در کار و خانه صورت گرفته و سپس کوشش شده تا راهکارهای که سبب تعادل میان کار و خانواده واقع گردد، بررسی شده است.

عوارض عدم تعادل میان کار و زندگی:

در صورتی که تدابیری برای ایجاد تعادل در کار و زندگی اندیشیده نشود، عوارض مختلف برای فرد، سازمان و جامعه بوجود میاورد.

حسین مدنی نویسنده مقاله (مدیریت تعادل بین کار و زندگی) به برخی عوارض عدم تعادل در کار و زندگی یادآوری کرده است که برخی آن قرار ذیل میباشد:

-افزایش فشارآورهای شغلی

-افزایش نارضایتی شغلی

-افزایش تمایل به ترک وظیفه و یا سازمان

-غیبت از کار

-کاهش بهره وری و سود سازمان

-افزایش خطاهای کاری

-کاهش تمایل به پذیرش مسئولیت های شغلی

-کاهش مشارکت افراد در فعالیت های اجتماعی

-افزایش تنشهای خانوادگی و مشکلات زناشویی.

و در این قسمت مقاله روی راهکارهای تعادل میان کار و خانه بررسی میگردد قرار ذیل اند:

۱-برنامه ریزی مؤثر و مدیریت زمان:

برخی علمای روانشناس پیشنهاد میدهند که جهت مدیریت مؤثر از وقت هر جمعه ها یک صفحه کنترل ایجاد کنید و قرار است برنامه های که در هفته آینده داشته باشید را در آن درج نمایید از وظیفه بیرونی گرفته تا برنامه های کاری خانه و سرگرمی ها با اطفال.

و گزینه دیگر اینکه از اهداف بزرگ زندگی تان هر روز اهداف کوچک تعین کنید و طبق اولویت ها عملی نمایید پس از انجام اولین کار به سراغ کار دیگر بروید پس از انجام هر یک از وظایف تان بر خودتان یک جایزه کوچک در نظر بگیرید این جایزه می تواند تنفسی ۵ دقیقه ی و یا نوشیدن یک پیاله چای باشد.

اگر کارها به طور درست مدیریت نشود، فشار کارها میتواند استرس زا گردد کارشناسان معتقد اند استرس ناشی از روزهای کاری بی پایان بسیار مخرب است اینگونه افراط در کار و ساعات اضافه کاری به روابط خانوادگی سلامت و شادی کلی شما آسیب میرساند.

چنانچه پنی دوالک مدیر مدیریت استعداد در گروه خدمات جهانی منابع انسانی میگوید: شواهد نشان میدهد که بدون وقفه های مناسب، بهره وری کمتری خواهد داشت حتی اگر افراد ساعات طولانی تری کار کند خلاق نیستند و نمی توانند همان سطح کیفیت را حفظ کنند.

۲-مرزگذاری بین خانه و محل کار:

مرزگذاری بین کارخانه و وظیفه یک اصل مهم است چون اگر این مرزها مشخص نباشد، انسان هم در خانه آرامش ندارد و هم در محیط کار تمرکز نمیتواند بناء کوشش شود که در ساعات تعیین شده کاری، وظایف انجام یابد بعد از اتمام آن؛ ساعت، گوشی و لپ تاپ کاری کنار گذاشته شود و به کارهای خانه پرداخته شود و جواب ایمیل و تماسهای کاری را به وقت اداری موکول گردد و بر عکس در هنگام کار اداری از پرداختن به کارهای خانه مثل آشپزی یا کار جانبی پرهیز شود.

خاطره: به یادم رئیسی، کارمند اش را ساعت نه شب از جایی که کارمندش مهمانی رفته بود به خاطر کار اداری دفترش خانه روان کرد این چنین عملکرد ها سبب خدشه دار شدن روابط اداری و در عین زمان سبب بروز مشکلات خانوادگی می گردد پس خوب است اصل مرز گذاری در نظر گرفته شود جهت تعادل کار و خانه‌.

۳-مشارکت و همکاری در خانواده:

مشارکت و همکاری خانواده یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای داشتن یک زندگی آرام و هماهنگ است و همچنان کمک کننده خوب بخاطر تعادل بین کار و خانواده میتواند باشد. اگر هر عضو خانواده سهمی در کارها و تصمیم‌ها داشته باشد، هم فشار از دوش یک نفر برداشته می‌شود و هم محبت و همدلی بیشتر می‌گردد.

راه‌های عملی برای مشارکت و همکاری خانواده:

۱- تقسیم وظایف خانگی

کارهای خانه فقط مسئولیت یک نفر (مثلاً مادر) نیست. هر کس می‌تواند به اندازه توان خود سهمی داشته باشد.

مثلاً پدر خرید یا برخی کارهای سنگین، فرزندان جمع ‌وجور کردن اتاق، کمک در آشپزی یا شستن ظرف‌ها.

۲- تصمیم‌گیری جمعی

در مسائل مهم (مانند خریدهای بزرگ، مسافرت، آموزش فرزندان، یا حتی بودجه) همه باید نظر بدهند.

این کار احساس ارزشمندی و تعلق ایجاد می‌کند.

خانواده فقط جای کار و تقسیم مسئولیت نیست؛ بلکه جای دلگرمی است بعضی اوقات امر و نهی والدین زندگی اطفال را در خانه، دل تنگ میکند و این امر میتواند در آینده برای فرزندان خانواده خطرناک باشد و اگر در چنین شرایط ضیق و انضباط فرزندان تربیت شود، در آینده نه چندان دور، فرزند از خانه گریزان می شود در این حالت خانه نه تنها که جای آرامش نیست بلکه به زندان مبدل می گردد بناء در یک خانواده مسلمان و سالم وقتی یکی خسته یا ناراحت است، دیگران باید با محبت، تشویق یا حتی کمک کوچک، از او حمایت کنند.

۳-وقت‌گذرانی مشترک

بازی، غذا خوردن، تفریح ،ورزش یا عبادت دسته‌جمعی باعث می‌شود اعضای خانواده حس نزدیکی و همکاری بیشتری داشته باشد و همچنان در احادیث اسلامی توصیه شده که انسان با همسر و فرزندانش با مهربانی و بازی رفتار کند، زیرا این کار سبب محبت و آرامش در خانه می‌شود از پیامبر اکرم ﷺ روایت شده است:

> «كُلُّ شَيْءٍ لَيْسَ مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ لَهْوٌ وَلَعِبٌ إِلَّا أَرْبَعَةً: مُلاعَبَةُ الرَّجُلِ أَهْلَهُ، وَتَأْدِيبُهُ فَرَسَهُ، وَمَشْيُهُ بَيْنَ الْغَرَضَيْنِ، وَتَعْلِيمُهُ السِّبَاحَةَ.»

منبع: سنن النسائي، کتاب عشرة النساء، حدیث شماره (۸۹۳۹)

و نیز در “مسند احمد” (ج ۵، ص ٣٦٣) آمده است.

ترجمه حدیث: «هر چیزی که در آن یاد خدا نباشد سرگرمی و بازی بیهوده است، مگر چهار چیز:

۱. بازی کردن مرد با اهلش،

۲. تربیت و تمرین دادن اسب،

۳. راه رفتن و تمرین تیراندازی بین دو هدف

۴.و یاد دادن شنا

این حدیث نشان می‌دهد که بازی با همسر و خانواده نه تنها جایز است، بلکه مورد تأیید پیامبر ﷺ هم بوده است، چون باعث ایجاد محبت و پیوند عاطفی در خانواده می‌شود،چون این یک موضوع مهم است که اسلام عزیز آنرا ارج گذاشته و نکته ی که والدین به آن توجه کنند.

۴- برگزاری نشست خانوادگی

هفته‌ای یک بار نشست خانوادگی داشته باشید؛ درباره مشکلات، نیازها و برنامه‌ها با هم صحبت کنید. این باعث می‌شود سوءتفاهم‌ها کم و صمیمیت بیشتر شود.

۴-تکنالوژی را بطور کاملاً هوشمند مدیریت کنید:

افراد موفق در عصر نوین برای صرفه جویی از وقت، از تکنالوژی بطور حساب شده استفاده میکنند.

برای پاسخ به سوالات و پیامها مدت زمان مشخص تعین میکنند‌.

متأسفانه امروزه استفاده درست از مبایل هوشمند به یک مشکل اجتماعی مبدل گردیده و اوقات بسیاری به پای آن بی هدف ضایع می گردد و حتی اثرات منفی بین اعضای خانواده ایجاد نموده و روابط دوستی و عاطفی را خدشه دار ساخته است برای راه حل این معضل باید در بین خانواده اوقات بدون دست داشتن به مبایل هوشمند، اختصاص داده شود تا روابط خانوادگی تقویت یابد.

۵-یاد گرفتن نه گفتن به کارهای اضافی:

چون وقت یک سرمایه بی بدیل نزد مسلمان است و باید قدر آن را بداند و از آن استفاده درست نمایند اما کمتر افرادی هستند که قدر آنرا میدانند هر کس و ناکس، هر وقت و ناوقت اگر از آنها تقاضا کنند بی درنگ وقت ارزشمند شانرا در اختیارشان قرار میدهند چون از گفتن کلمه نه من وقت ندارم میشرمند که مبادا دوست شان خفه گردد و به پای صحبتهای آنان صبح شانرا شام میکنند بدون اینکه هدف از نشست داشته باشند و این خود به یک مشکل عدم تعادل میان کار و خانه مبدل میگردد.

۶-توجه بر صحت:

یکی از راه حل های تعادل بین کار و خانه ، توجه فرد بر صحت و سلامت روان است که فرد باید وقت کافی برای خواب، تغذیه سالم و ورزش در نظر بگیرد چون هر قدر فرد صحت و سالم باشد میتواند نشید و فعال و سرحال هم به کار و هم بر خانه رسیدگی نماید.

نتیجه گیری:

خلاصه اینکه اگر در قرن ۲۱ ما با مدیریت و برنامه ریزی و تعین اولویتها در زندگی خود تعادل میان کار و خانه ایجاد نکنیم، نه میتوانیم فرد مؤثر و مفید در بین خانواده خود باشیم و نه هم میتوانیم یک کارکن فعال و مفید برای سازمان و یا محل وظیفه خود باشیم پس بهتر است با در نظر گرفتن راه کارها تعادل میان کار و خانه ایجاد نماییم تا باشد که حق اعضای خانواده را هم ادا کرده باشیم و هم یک کارمند مفید در جامعه قرار گیریم.

منابع و ماخذ:

۱-سنن ترمذی

۲-مدنی، حسین، مدیریت تعادل بین کار و خانه

۳-ده روش برای برقراری تعادل بین کار و زندگی ،مؤسسه آموزش عالی علوم و فنون تهران WWW.TBS.IR

۴-بیتوته، beytoote.com