فلاتزکوا أنفسکم

عالیه احسان
الحمدلله رب العلمین و العاقبة للمتقین ولاعدوان إلا علی الظلمین ، وبعد:
اولین چیزیکه انسان باید دراصلاح آن بکوشد ومراقب آن ضروری میباشد اصلاح نفس اوست زیرا نجات انسان دراصلاح آنست ، انسان صالح هیچگاه خود را برترنمی پندارد بلکه خود را ازجهت تقصیراعمالش ازاهل غضب الهی می شمارد انسان مؤمن نفس خود را به پاکی نسبت نمیدهد ونه آنرا مدح میکند ونه درنفس خود به غرور راه میدهد .
قرآنکریم ازتزکیه نفس وازعجاب و غرورنمودن به آن برحذرنموده است .
طوریکه الله متعال میفرماید :” هوأعلم بکم إذاأنشأکم من الأرض وإذا أنتم أجنة فی بطون أمهاتکم فلاتزکوا أنفسکم هوأعلم بمن اتقی ” (سوره النجم آیه ۳۲) درقرآنکریم مذمت یهود ونصاری بیان شده زیراایشان نفس خود را به پاکی نسبت میدادند .
الله متعال میفرماید: ” ألم ترإلی الذین یزکون أنفسهم بل الله یزکی من یشاء ولایظلمون فتیلا” (سوره النساء آیه ۴۹)
آنها میگفتند : طوریکه قرآنکریم ازایشان حکایت میکند” نحن أبناءالله وأحباءه ” الله تعالی توسط قول خود گفته های ایشان را رد میکند ” فلم یعذبکم بذنوبکم بل أنتم بشر ممن خلق یغفرلمن یشاء ویعذب من یشاء والله ملک السموت والأرض ومابینهما و إلیه المصیر” ( سوره المائده آیه ۱۸۰) برای یک انسان مؤمن جائزنیست که بعد ازانجام دادن عمل نیک آنرا بیان نماید مگردرصورت تحدیث وبیان نعمت پروردگار میتواند که آنرا یاد آورشود . الله تعالی میفرماید :” وأما بنعمة ربک فحدث ” ( سوره الضحی آیه ۱۱) یا برای تشویق نمودن دیگران تابه وی اقتداء نمائید ” من سن سنة حسنة فله أجرها وأجرمن عمل بها ” وهمچنان درصورت دفع نمودن تهمت که بروی بسته شده و وی ازآن بری است میتواند عمل نیک خودرا تحدیث وبیان نماید ، این طریقه مشروع برای قوی ساختن باطن خود درمعرفت الهی ،عدم توجه اش بسوی چیزهای دیگر ودرامن ساختن نفس اش ازآفت غرور وریاء میباشد ؛ مقصداش اکتساب مدح مردم ومقام مرتبه نزد ایشان نبوده وکمترازمردم دارای این قسم صفات میباشد والله المستعان .
پس انسان باید ازغرور نفس برحذر باشد و معتقد نباشد که خودش مفلح بوده ودیگران ازجمله خاسرین هستند یا وی وجماعتش گروه نجات یافته اند وتمام مسلمانان ازجمله هلاک شوندگان اند یا خودشان ” الطائفة المنصورة ” گروه نصرت داده شدگان بوده ودیگران ذلیل هستند داشتن اینگونه نظریه درمورد نفس خود درحقیقت هلاک کننده خود بوده ودرمورد مسلمانان حقیرپنداشتن ایشان است .
حدیث صحیح ؛”بحسب امرئ من الشرأن یحقرأخاه المسلم ” ” فمن حق المسلم علی المسلم : ألایظلمه ، ولایخذله، ولایحقره وکیف یحقرالإنسان أخاه وهما فرعان من أصل واحد؟
اما انسان مخلص دائما نفس خود را درباره حقوق الله جل جلاله و ادای واجباتش مقصر دانسته و مورد تهمت قرار میدهد وبا انجام دادن عمل نیک غرور وتکبر بالای قلبش غلبه نمی کند بلکه همیشه میترسد که گناهان اش مغفرت نخواهد شد وبرحسنات خود می ترسد که قبول نخواهد شد بعضی ازصالحین هنگامیکه به کدام مرض مبتلاء میشدند میگریستند کسیکه به عبادت شان می آمدو میگفت: چگونه گریه میکنی؟ توروزه گرفتی وقیام اللیل نمودی، جهاد کردی و صدقه نمودی ، حج وعمره انجام دادی ، علم حاصل نمودی وبه دیگران رساندی؟
پس میگوید : کی مرا خبرمیدهد که چیزی ازاین اعمال درمیزان ونامه اعمالم است ؟ وآن نزد پروردگار قبول شده ؟ الله متعال میفرماید : ” إنما یتقبل الله من المتقین ” ( سوره المائده آیه ۲۷ )
اخلاص کامل اینست که انسان اعمال خودرا ، بعدازتمام نمودن آن توسط کبر واطمنان به آن فاسد نسازد. ومؤمن بعداز ادای عمل نیک ترس داشته باشد که دانسته یا ندانسته درآن کدام تقصیر وکوتاهی صورت نگرفته باشد .
علی (رضی الله عنه) میفرماید : سیئه سوؤک خیرعند الله من حسنة تعجبک ”
ازهمین سبب رسول الله صلی الله علیه وسلم ازتکبر وغرور برحذرنموده اند وآنرا ازجمله مهلکات قرار داده است. قرآن برای ما حکایت میکند ازآن واقعات و حادثاتیکه درغزوات چون بدر، خندق، خیبر، فتح مکه صورت گرفته است با وجودیکه تعداد مسلمانان کم بود برخود تکبر نداشته برالله عظیم اعتماد داشتند ازاین سبب کامیابی نصیب شان گردید اما درغزوه حنین که مسلمانانها برکثرت خود تکبرنمودند ، باوجودیکه تعداد شان زیاد بود بامشکلات زیاد مواجه شدند تاکه به الله رجوع نمودند ودانستند که نصرت وکامیابی ازنزد الله جل جلاله است الله تعالی میفرماید : ” لقد نصرکم الله فی مواطن کثیرةو یوم حنین إذا أعجبتکم کثرتکم فلن تغن عنکم شیأ وضاقت علیکم الأرض بما رحبت ثم ولیتم مدبرین * ثم أنزل الله سکینته علی رسوله وعلی المؤمنین وأنزل جنودا لم تروها” (سوره التوبه آیه ۲۵- ۲۶)
ومؤمن دانا درهرکاربه الله جل جلاله توکل نموده متیقن میباشد که توفیق هرعمل نیک ازطرف الله جل جلاله میباشد “وما توفیقی إلابالله ” سوره هود آیه ۸۸ )
وهدایت ازجانب الله جل جلاله است ” مَن يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَمَن يُضْلِلْ فَلَن تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُّرْشِدًا ” (کهف آیه ۱۷ )
پس ازالله جل جلاله اصلاح نفس ونجات خود را استدعامی نمائیم روزیکه مال واولاد برای کسی نفع نمی رساند مگر کسیکه نزد الله جل جلاله به قلب سالم بیاید .

وصلی الله وسلم وبارک علی عبده ورسوله سیدنامحمد وعلی آله وصحبه أجمعین