حفظ محیط زیست از دیدگاه اسلام

محیطی که در آن انسان به سرمی برد و زندگی می کند را محیط زیست گویند که شامل تمامی منابع وسرسبزی های است که خداوند متعال به دسترس انسان ها قرار داده است وحفظ ان سبب سلامتی انسان می شود و مصادر شرعی به طور فراوان اشارات واضحی وروشنی به آن داشته اند و انسان را متوجه ان می کنند که از محیطی که زیست می کند نگهداری کند. در اسلام حفاظت از محیط به عنوان شعبه ای از ایمان نامبرده شده است چنانچه در حدیث است که پیامبراکرم (ص) فرموده اند:
(الا ایِمَانُ بِضَعُ و سَبعوُنَ او بِضَعُ و سِتوُّنَ شُعبَهً فَاَفضَلُهاَ قَولُ لاَ الاَّ اللهَّ وَاد نَاهَا امَاطَهُ الاَذَی عَن الطَّرِیقِ وَ الحَیَاءُ شُعبَهُ مِن الایِمَانِ )
یعنی ایمان هفتاد و چند شعبه دارد که بهترین آن گفتن لااله الا الله است و پایین ترین درجه ی آن کنار زدن وبر داشتن اذیت وآزار از راه مردم می باشد و حیا نیز شعبه ای از ایمان است.
که در این حدیث واضح میگردد که از بین بردن اذیت وآزار در محیطی که مردم زندگی می کنند از شعبه ای ایمان نامبرده شده است در حدیث دیگر پیامبر(ص) ما را در نگهداری حفظ محیط تشویق می کند و میفرماید:
(عُرِضَت عَلَیَّ اُمَّتیِ بِاَعمَالِهاَ حَسَیِنهَا وَ سَیِّهَا فَرَائتُ فیِ مَحَاسِنِ اَعمَالِهَا
الاَذَی یُنَحیَّ عَن الطَرِیقِ وَرَاَیتُ فیِ سَئیِ اَعمَالِهاَ النَّخَاعَهَ فیِ المَسجِدِ لاَ تُدفَنُ )
یعنی اعمال خوب وبد امتم برمن عرضه شد در میان اعمال نیک عملی که توجه مرا به خود جلب کرد وآن هم از بین بردن اذیت وآزار در راه مردم بود ودر میان اعمال بد نیز عملی که توجه مرا به خود جلب کرد انداختن آب دهان به مسجد بود.
چنانچه در این حدیث واضح می گردد که رسول خدا (ص) بهترین عمل پاک نمودن اذیت درسر راه مردم (محیط) وبد ترین عمل انداختن اشغال به محیط است خداوند متعال ما را مسئول آبادانی زمین کرده تا در این زمین به خوبی و بدون اذیت وآزار باهم زندگی کنیم اگر برای خود ودیگران اذیت و آزار ایجاد کنیم پس ما در فکر آبادانی زمین نیستیم خداوند متعال در این باره میفرماید:
(هُوَ اَنَشَاکُم مَّنَ الاَرضِ وَاستَّعَمَرَکُم فِیهَا)
او است که شما را از زمین آفریده است وآبادانی آن را به شما واگزار نموده است. با توجه به این آیه ۶۱ سوره هود آبدانی زمین برما واجب می باشد وباید عواملی که سبب اضطراب وخلل در زمین میشود را دفع کنیم تا زمین فساد وتباه نشود خداوند متعال در این باره میفرماید: (وَلاَ تُفسِدوُا فیِ الاَرضِ بَعدَ اصلاَحِهَا)
در زمین بعد از اصلاح آن فساد و تباهی نکنید” لا تفسدوا فی الارض این ایه مبارکه درقران کریم سه بار آمده است که شامل هر نوع فساد میشود در آیه دیگرخداوند متعال فساد بر وبحر را عقوبت نام نهاده که سبب آن را کوتاهی مردم نسبت به دستورات الهی میباشد.
(ظَهَرَالفَسَادُ فیِ البَرَّ والبَحر بما کَسَبَتَ اَیدِی النَّاسِ لِیُذِیقَهُم بَعضَ الَّذِی عَمِلوُا لَعَلَّهُم یَرجِعُونَ)
همیشه چنین بوده است که تباهی وخرابی در دریا وخشکی به خاطر کار های بوده که مردمان انجام داده اند بدین وسیله خداوند سزای برخی از کار های را که انسانها انجام میدهند بدیشان می چشاند تا این که آنان بیدار شوند واز گناه دست بردارند.
در قرآن کریم آلوده گی های زیست محیطی به دو صورت بیان شده است. یکی الوده گی صوتی است چنانچه فرموده است (لاَ تَسمَعُ فیِهَا لاَ غِیَهَ) “در آنجا (بهشت) سخن یاوه ای نخواهد شنید ”
(وَلاَ یَسمَعُونَ فیِهاَ لَغواً وَلاَ کِذابًا) ” بهشتیان در آنجا نه سخن پوچ و بیهوده ای میشنوند ونه دروغگوی ”
دوم آلوده گی هوا است قسمی که میفرماید( وَظِلُّ مَن یَحمُومِ) ” در سایه دود های بسیار سیاه وگرم قرار خواهند گرفت.
محیط زیست حتی برجسم وروح آدمی تاثیر فراوانی دارد در حدیث داریم که پیامبر اکرم (ص) رنگ سبز را بسیار دوست داشتند.
امام بیهقی در شعب ایمان آورده است که نگاه کردن به سبزه ودر برابر نسیم سحرگاه ایستادن برای چشم بسیار مفید است بنابراین میتوان گفت این که چرا رسول خدا(ص) کوه حرا را برای مناجات باخدا انتخاب کرد ویا حضرت موسی(ع) به کوه طور می رفت به خاطر تاثیر فضای کوه در تلطیف روح انسان وآمادگی بیشتر برای مناجات باخدا بوده است این اوج تاثیر محیط بر انسان در تعالی او به سوی پروردگار است که در کنار بلند ترین درختان ویا بالای کوه در هر منطقه ای محقق می شود. از بزرگترین اموری که اسلام به آن توجه خاص نموده ودر مورد آن توجیهات عمیق ودقیق را بیان کرده آب است و فرمودند (وَجَعَلناَ منِ الَماَء کُلَّ شَیِ حَیَّ اَفلاَ یُومِنُون)
” وهر چیز زنده ای رااعم از انسان وحیوان وگیاه ازآب آفریده ایم وایمان نمی آورند” به این سبب پیامبر(ص) مارا نهی فرموده که حتی در عبادت وبرای وضو وغسل آب را اسراف نکنیم وهمچنین نهی فرموده از اینکه در آب راکد ادرار ومدفوع کنیم.
بنابراین وظیفه ی ماست که اولا برای گسترش سلامت محیط زیست بکوشیم ودوم از خطر تخریب آن پیشگیری کنیم واز راه آموزشهای همگانی در جهت طراوت و شادابی محیط زیست بکوشیم.
طبیعت مظهر گویای وجود خداوند است تعدی به مظاهر الهی گناه نابخشودنی است.
بیایید با حفظ محیط زیست، سرسبزی وطراوت را به طبیعت وشادابی ونشاط را به خودمان هدیه کنیم.
حمایت از محیط زیست، حمایت از زندگی است.

ترتیب دهنده: شبنا (دقیق)
استاد رهنما : داکترعایشه (عابد)