ايجاد انگيزه تحصيلي در شاگردان توسط خانواده
ثريا احمدی
اولين و مهمترين محيطي که در آن، ايجاد انگيزه تحصيلي دانش آموز نقش بسزايي دارد، خانواده است؛ چنانچه جو فرهنگي مسلط بر خانه از شعور اجتماعي بالاي پدر و مادر ناشي شده باشد و در قدم اول ارزش‌هاي والاي اسلامي و در گام دوم ارزش‌هاي فرهنگي و سنتي جامعه به خوبي توسط ايشان به دانش آموز منتقل شود.
شما خانواده محترم به عنوان اشخاصي که مسؤول تربيت فرزندتان هستيد؛ در ابتدا خودتان بايد انگيزه درس خواندن، مطالعه کردن و پيشرفت نمودن خود و طفل‌تان را داشته باشيد. بايد اين علاقه‌مندي را در خود ايجاد نماييد که فرزندتان بايد در درس‌هايش بهترين باشد و اين احساس را با توجه نمودن به امورات درسي‌اش به او بدهيد.
هر روز بعد از آمدن از مکتب کيف، کتابچه‌ها و کتاب‌هايش را چک نماييد و به هر شکلي که مي‌توانيد فرزندتان را تشويق نماييد. حتي اگر مشق‌هايش را بد خط هم نوشته باشد، فقط به خاطر اينکه وقت گذاشته و تکليفش را انجام داده او را تشويق نماييد و به او بگوييد که مي‌تواند بهتر از اين باشد. به او و حريم شخصي او احترام گذاشته و به او بفهمانيد که شما راهنما، مشاور و خيرخواه او هستيد، نه کسيکه هر روز او را بازجويي و باز خواست مي‌کند.
خواهشانه تقاضا مي‌کنم که هيچ گاه از تنبيه و تهديد استفاده نکنيد، ولي اگر اين کار را کرديد سعي کنيد تنبيه و تهديد آخرين راهي باشد که پيش مي‌گيريد و حتماً در قالبي باشد که شما را به نتيجه برساند؛ چون تکرار سرزنش‌ها و تنبيه‌ها و گفتن و انجام ندادن آن يک نوع بي‌اعتمادي و بي‌اعتنايي را نسبت به شما در فرزندتان ايجاد مي‌کند. معمولاً او را از کارهايي مانع شويد که به آن علاقه دارد و جلوگيري از آن در توان شما وجود دارد؛ مثلاً: نگوييد تو را به مهماني نمي‌برم، چون مجبوريد او را با خود ببريد و نمي‌توانيد او را در خانه تنها رها کنيد.
علاقه و دوست داشتن خود را به تحصيل علم و دانش بارها و بارها براي او ابراز کنيد. از انسان‌هاي موفق تاريخ براي او تعريف کنيد، از ارزش والاي علم آموزي در دين اسلام براي او بگوييد؛ ممکن است معلومات شما خيلي کم باشد؛ ولي باشناختي که از فرزند خود داريد مي‌توانيد همان کم را غني ساخته و با يک بازخورد مثبت به فرزندتان ارائه نماييد.
هيچ گاه براي مجبور کردن او به انجان دادن تکاليف و درس‌هايش به او دروغ نگوييد و وعده‌هاي بي‌جا ندهيد، چون باعث بالا رفتن توقعات او مي‌شود.
اگر وسايل شخصي، قلم و کتابچه خود را به خواهر و برادر کوچک يا بزرگش نمي‌دهد با او جنجال نکرده و او را مجبور به انجام آن نکنيد؛ چون اصرار شما ممکن است باعث پافشاري و ضديت او شود. به فرزندان‌تان بفهمانيد که بدون اجازه يکديگر نبايد وسايل همديگر را برداشته و يا به زور بگيرند. اين خود باعث علاقه و توجه بيشتر آنها به وسايل شخصي و نظم بخشيدن به آنها مي‌شود. آنها ياد مي‌گيرند که همان طور که به خواسته‌هاي آنان اهميت و احترام گذاشته مي‌شود، آنها نيز بايد به خود و ديگران ارج نهند. همچنان او با ديدن اين مسأله که شما به خواسته‌هايش توجه کرده و مي‌خواهيد که او منظم و مرتب باشد و وسايلش اين طرف و آن طرف گم نشود. اين احساس هم به او داده مي‌شود که بايد در نظافت و نگهداري آنها کوشا باشد و از اينکه طرف او را گرفتيد؛ بسيار خرسند مي‌شود.
ولي شما مي‌توانيد گاهي اوقات هم با توجه به درک شرايط و روحيات او به او بگوييد که مي تواند سخاوتمندانه عمل کرده و گاهي وسايلش را
مثلاً: قلم يا کتاب داستانش را به خواهر و برادر خود براي استفاده بدهد.
ممکن است والديني سواد لازم را نداشته باشند تا در مرور درس‌ها به فرزندشان کمک نمايند. ما خيلي از افراد را در رتبه‌هاي مختلف علمي، آموزشي، فني و حرفه‌اي مي‌بينيم که خانواده‌هايشان از تحصيلات عالي که هيچ از تحصيلات ابتدايي نيز محروم بوده‌اند؛ پس اين دليلي براي افت تحصيلي صد فيصدي شاگرد نمي‌تواند باشد.
شما مي‌توانيد از او بخواهيد آنچه را که در طول روز در مکتب ياد گرفته برايتان باز گو نمايد. شعري را که ياد گرفته بخواند، اگر داستان آموزنده‌اي در کتابش است، برايتان بخواند. به او اين حس را بدهيد که او مي‌تواند و شما از ارائه او خيلي خوشحال مي‌شويد.
براي فرزندتان مطابق گروه سني او کتابهاي مطالعاتي، کتاب داستان و رنگ آميزي و کمک آموزشي تهيه نماييد.
خلاصه کلام، اين که من و شما قبل از هر چيز مسؤوليت تعليم و تربيت اطفال خود را به دوش داريم و اين نياز به صبر و حوصله زياد دارد که متأسفانه ما خيلي زود در مقابل اطفال‌مان تسليم شده و کوتاه مي‌آييم. هميشه براي دادن نشاط و انگيزه تعليمي در فرزندتان دعا کنيد. پيش‌برد مسؤوليت بايد با يک قاطعيت و رهبري مهربان همراه باشد. کاري که اگر کمي خود را بيشتر به زحمت اندازيم حتماً شدني و دست يافتني است.
فرزندان نياز دارند که در حلاجي زندگي، پشتيباني محکم و دلسوز در کنار خود داشته باشد، نه آمري متعصب و خشک. کمي از خود انعطاف بخرج دهيم و براي درس فرزندمان وقت بگذاريم. به محض اينکه فرصت مي‌کنيم و با توجه به شرايط روحي و جسمي فرزندمان به صورت مستقيم يا غير مستقيم درس‌هايش را با او مرور کرده و از او بپرسيم.
سعي کنيم روشي را که در خانه با او پيش مي‌بريم با مسؤولين مکتب در ميان گذاشته و با مشاوره و همکاري دو طرفه خلاها را براي او پر کنيم و اين را بدانيم که هيچ شاگردي بدون ايجاد انگيزه، همکاري، همياري و راهنمايي نمي‌تواند درس‌هايش را با علاقه به پيش برد و بدون يادآوري و پيگري مطالعاتش را ادامه دهد؛ چون هر انساني نياز به تذکر دارد. انجام صحيحح و دقيق مطالعات و درس‌هاي فرزندتان نياز به پيگري مستمر و جدي شما دارد.
هميشه به ياد داشته باشيم که اين کار آساني نيست و نابرده رنج گنج ميسر نمي‌شود و دعا، صبر و سعي و تلاش زيادي را مي‌طلبد؛ ولي دور از انتظار نيست و شدني است.